Yara bakımında hedef doku kaybını önleyerek, dokunun tekrar canlanmasını sağlamak ve enfeksiyon riskini önlemektir. Yaranın akut veya kronik olması, yara lezyonunun genişliği ve derinliğinin yanı sıra, kişinin yaşı, beslenme durumu, sistemik hastalıkları ve kişiye özgü tedavi durumu gibi faktörler yara bakım sürecini etkiler.
Yara bakım ve tedavi hizmetlerimiz yara bakım hemşiresi tarafından ve konsültan doktorumuz gözetiminde sunulmaktadır. Yara bakım ve tedavisinde debridman gibi cerrahi yöntemler ve yaranın özelliklerine göre farklı türde pansumanlar, yara iyileşmesini uyaran ilaçlar, antibiyotikler gibi cerrahi olmayan yöntemler kullanılmaktadır. Gerekli görülen durumlarda, üretici firmaların yara uzmanlarının görüşleri alınmakta ve tedavi sürecine dahil edilmektedir.
Kronik yara çeşitleri nelerdir?
En sık görülen kronik yara çeşitleri yatak yarası yani bası yarası, diyabetik ayak ve varis yaralarıdır.
Kronik yaralar nasıl oluşur?
Süreğen bir rahatsızlık sonucu – kalp yetmezliği, böbrek yetmezliği vb.
İleri derecede beslenme bozukluğu sonucu
Damar ve sinir sistemini etkileyen ilerlemiş şeker hastalığı sonucu
Dolaşım bozuklukları sonucu
Uzun süreli yatışlar ve tekerlekli sandalye kullanımı sonrası oluşan basıya maruz kalma sonucu
Radyoterapi sonrası doku iyileşmesinin ve kanlanmasının bozulması sonucu
Yatak (bası) yarası nedir?
Yatağa ya da tekerlekli sandalyeye bağımlı kişilerde, vücut ağırlığının oluşturduğu basınç nedeniyle yumuşak dokulara baskı olur. Kemik çıkıntısı ile yatak arasında sıkışan bu dokuların dolaşımı bozulur ve nihayetinde dokularda hasar meydana gelir. Bu hasar belli bir seviyeye ulaştığında bası yarası veya tıptaki ismiyle dekübitüs veya dekübit ülseri oluşur. Bası yaralarının oluşmasında ileri yaş, yetersiz beslenme, yetersiz sıvı alımı, obezite, yüksek tansiyon, diyabetik duyu kaybı, idrar tutamama risk faktörleridir. Sürtünmenin fazla olup cildin gergin kalması, vücut sıcaklığının yüksek olması ve cildin ıslak bırakılması yaraların oluşumunu kolaylaştırır.
Bası yarası (yatak yarası) evreleri:
Bası yaralarının oluşumunda 4 evre vardır:
1 evre: Basınç uygulandığında kaybolmayan kızarıklık vardır, kişi ağrı hisseder ancak deri bütünlüğü bozulmamıştır.
2 evre: Deri yüzeyinde ya da derinin üst tabakalarında doku bozulması ve yaralaşma başlamıştır
3 evre: Deri altı doku dahil olmak üzere tüm dokular etkilenmiş ve nekroz vardır. Yara alttaki dokulara kadar giden derin bir krater gibi gözükür, kişi genellikle ağrı hissetmez.
4 evre: Derinin tüm tabakaları etkilenmiştir, kas ve kemik dokuda harabiyet vardır. Yara genellikle enfektedir, ağrı hissedilmez.
Bası yarası (yatak yarası) ne zaman oluşur?
Otururken (kuyruk sokumu üzerinde, omuzda kürek kemikleri üzerinde, kalçada kaba etlerde, dirseklerde, topukta)
Sırt üstü yatarken (başın arka tarafında, omuzda kürek kemikleri üzerinde, kalçada, dirseklerde, kuyruk sokumu üzerinde, topukta, ayak parmaklarında)
Omuz üzerinde yatarken (kulaklarda, omuzun yan tarafında, leğen kemiğinin yan bölgelerinde, kalçada, dizde, ayak bilekleri yan çıkıntılarında)
Yüz üstü yatarken (yüz, omuz, leğen kemiği, diz, bileklerin çıkıntılarında) oluşabilir.
Bası yarasının (yatak yarasının) evrelere göre tedavisi:
1 evre: Kişinin yatağının ya da tekerlekli sandalye kullanıyor ise tekerlekli sandalye minderinin basınç azaltıcı ve basıncı yayma özelliğine sahip bir yatak veya minderle değiştirilmesi önerilir. Aynı şekilde hasta yatağının üzerinde içerisinde havayı sürekli sirküle eden havalı yatak konulabilir. Hastanın yatış pozisyonuna dikkat edilmesi ve gün içerisinde 2 saatte bir pozisyon değiştirilmesi, vücut hijyeninin sağlanması, nemin azaltılması ve hastanın beslenme düzeninin iyileştirilmesi de dikkat edilmesi gereken diğer hususlardır.
2 evre: Yaranın dikkatlice değerlendirilmesi çok önemlidir çünkü birçok yatak yarasında yara, yüzeyde gibi görünse de derin dokulara sıçramış yani 3. evreye geçmiş olabilir. Bu evrede tıpkı 1. evrede olduğu üzere yaraya sebep olan basınç ortadan kaldırılmalıdır. Bununla birlikte yara enfeksiyondan korunmalı ve düzenli pansuman yapılmalıdır.
3 evre: Bu evrede öncelikle yara yatağındaki enfeksiyonun sona erdirilmesi sağlanır. Antibiyotik kullanımı, yara etrafındaki ölü dokunun temizlenmesi ve doğru malzemeler ile düzenli pansuman uygulaması gereklidir. Yaranın kendiliğinden kapanması ve iyileşmesi uzun bir süre süreceği için genellikle cerrahi müdahale gerekebilir. Bu aşamada hastanın protein ve enerji açısından zengin bir beslenme rejimi uygulaması çok kritiktir.
4 evre: Yaranın tedavisi 3. evredeki gibidir ancak kemik dokusu da etkilendiği için hasarlı ve enfekte dokuların cerrahi olarak çıkarılması ve yaranın temizlenmesi için daha kapsamlı uygulamalar gerekebilir.
Bası yarası (yatak yarası) hemşirelik bakımı
Bası yarası bakımı ve tedavisinde uluslararası platformlarda kabul görmüş ölçekler ile tespit ve tedavi imkanlarını kullanmaktayız. Tedavi sürecinde bu ölçeklere göre oluşan değişiklikler ve görsel kanıtlar sistematik olarak raporlanarak, tedavi gören kişi ve ailesini sürece dahil edilmektedir.
Günümüzde çok çeşitli pansuman malzemesi ve yara örtüsü mevcuttur, ekibimiz bakım ve tedavi için ürün tercihini yaparken, aynı zamanda ekonomik olan çözümleri tercih etmektedir.
Varis yaraları ne zaman oluşur?
Bacak toplardamarlarındaki yetmezlik, yani venöz yetmezlik, nedeniyle genellikle ayak bileği çevresi ve bacakta açılan yaralardır. Toplardamarlar içerisindeki kapakçıkların yapılarındaki bozulma ile kanın kalbe dönüşü bozulur ve bacak damarlarında göllenmeye başlar. Bu, toplardamar içinde basınç artışına sebep olur. Sürekli yüksek basınç nedeni ile dokularda ve özellikle bacak derisinde bozulma, varisler, şişlikler son olarak da yaralar, yani diğer ismiyle venöz ülser oluşur. İleri yaş, obezite, yüksek tansiyon, diyabet, kalp yetmezliği, böbrek yetmezliği varis yaralarının oluşması için risk faktörleridir.
Bası yaralarının (yatak yaralarının) oluşması nasıl önlenir?
Hareket azlığı ve hareketsizlik, yetersiz ve dengesiz beslenme, idrar veya dışkı tutamama ve yetersiz sıvı alımı gibi hastaya bağlı faktörler doktor gözetiminde kontrol altına alınmalıdır. Oturma veya yatma durumundan dolayı derinin maruz kaldığı basıncın kontrolü, oda ve vücut ısısının yönetilmesi, cildin nemli kalmaması ve yatma ve oturma pozisyonunun doğru olması gibi hastanın bakımını ilgilendiren konulara özel gösterilmeli, daha ciddi komplikasyonlar oluşmadan profesyonel destek alınmalıdır.
Diyabetik ayak – şeker hastalığında oluşan yaralar nedir?
Şeker hastalığı insülin hormonundaki eksiklik veya bu hormonun etkisindeki bozukluğa bağlı olarak kan şekerinin yüksek seyrettiği kronik bir hastalıktır. Hastalık ile gelen dolaşım bozuklukları kişilerin ayaklarında yaralar oluşmasına sebep olabilir ayrıca enfeksiyona yatkınlık nedeniyle ayakta oluşan bir yara iltihaplanıp “Diyabetik Ayak Enfeksiyonu” ortaya çıkabilir. İleri yaş, obezite, ayakta daha önce yara açılmış olması, diyabete bağlı böbrek hasarı yaşanmış olması ve ayak ve tırnakta mantar enfeksiyonu diyabetik ayak için risk faktörleridir.
- Sıhhat Sağlık Kabini olarak; Evde Enjeksiyon Uygulaması, Evde Yara Bakımı ve Pansuman, Evde Kan Alma ve Kan Grubu Bakma, Beslenme ve İdrar Sondası Değişimi, Kulak Yıkama ve Kulak Delme, Evde Batık Tırnak Tedavisi, Evde Serum Takma, Tansiyon ve Şeker Ölçümü vede Dikiş Atma ve Alma hizmetlerini vermekteyiz.
